بررسی ارتباط واژگانی شمس با واژگان آفتاب و خورشید در غزلیات شمس

زائوم در غزلیات شمس

زائوم یا فراخرد از مباحث نوینی است که در تحلیل فرمالیستی، به مطالعه و بررسی متون می­پردازد.از مهم ترین ویژگی­های زائوم این است که مانند سایر واژه­های زبان دچار خودکار شدگی و روزمرّگی نمی­شود و همیشه می­تواند به خوبی عهده­دار وظیفه خود باشد، یعنی با برانگیختن احساس و عاطفه به کمک موسیقی بشتابد و جای معنی را پر کند. بسیاری از کلمات در غزلیات مولوی وظیفه اصلی خود را که در نزد شاعران دیگر محدود به ا...

پسوندهای پربسامد در غزلیات شمس

آشنایی زدایی در غزلیات شمس

آشنایی زدایی یکی از مفاهیم اساسی در نظریهء فرمالیست های روس است. در یک تعریف گسترده، آشنایی زدایی عبارت است از تمامی شگردها و فنونی که نویسنده یا شاعر از آنها بهره می برد تاجهان متن را به چشم مخاطبان خود بیگانه بنمایاند. یکی از روش های مهم آشنایی زدایی، هنجارگریزی یا خروج اگاهانه از زبان معیار است. درغزلیات شمس انواع مختلفی از هنجارگریزی مورد استفاده قرار گرفته که عبارتند از: هنجارگریزی معنا...

گفتمان روایی در غزلیات شمس

بوطیقای سوررئال در غزلیات شمس، نمایان­گر دنیای درون و ناخودآگاه مولانا است که به واسطه­ی عناصری چون «فضا­سازی» و شگردهای خاص روایی مانند «جریان سیال ذهن» و انواع «تک­گویی» شکل گرفته­ است. در این میان، آنچه اهمیت پیدا می­کند، تشخیص و تحلیل وجوه اشتراک و افتراق این شیوه­های روایت است؛ زیرا تک­گویی­های درونی، تداعی آزاد و صناعت جریان سیال ذهن شگردهایی هستند که شباهت و هم­پوشانی معناییِ فراوان میان ...

کارکرد کنایه در غزلیات شمس

کنایه بیانی غیرمستقیم و تأمل‌برانگیز از موضوع‌های گوناگون است که جنبة هنری و خیال‌پردازی سخن ادبی را نیز رشد می‌دهد؛ هم‌چنین شاعر و نویسنده می‌تواند با کاربرد آن، معانی و مضامین دشوار را با بیانی آشنا و فشرده و هنرمندانه به ذهن مخاطب منتقل و آن را نهادینه کند. در این جستار ابتدا به‌طور گزیده دیدگاه‌های ارائه‌شده دربارة کنایه و ارزش هنری و کارکردهای ادبی آن در شعر بررسی می‌شود؛ سپس کنایه در دو ج...

بررسی استعاره‌های جهتی در غزلیات شمس

زبان از فرایندهایی است که خاصیت پیام‌رسانی و ارجاعی دارد و القاگر مضامین فرهنگی، آداب و رسوم، افکار و اندیشة یک قوم است. زبان از نظر زبان‌شناسی‌ شناختی، علاوه بر انتقال مضامین ارجاعی، منعکس‌کنندة مضامین شناختی، نظام ادراکی آدمی و القاگر مضامین انتزاعی موجود در ذهن است. بر این اساس، زبان‌شناسان‌ شناختی بر معنا به عنوان عنصر قالب تکیه می‌کنند. از جمله نظریه‌پردازان حوزة معنی‌شناسی‌ شناختی می‌توان...